Ձայնարկություններ կոչվում են այն բառերը, որոնք արտահայտում են զգացմունք, կոչ, նմանաձայնություն:
Ձայնարկությունները նախադասության անդամ չեն լինում և որևէ հարցի չեն պատասխանում:
Ձայնարկությունները բաժանվում են երեք խմբի:
Զգացական ձայնարկություններ,արտահայտում են վիշտ, ցավ, կարեկցանք, զայրույթ, դժգոհություն, վախ, զարմանք, ուրախություն, հիացմունք, ձանձրույթ, տհաճություն: Դրանք են՝ ա՜խ, ա՜հ, ամա՜ն, ա՜յ, բա՜, է՜, է՜հ, ըհը՜, հա՜, ջա՜ն, վա՜խ, վա՜հ, վա՜յ, վու՜յ, վու՜շ, ու՜խ, ուխա՜յ, ուռա՜, օխա՜յ, օ՜հ, պահո՜, օ՜ֆ, ֆու՜ և այլն:
Կոչական ձայնարկություններ, արտահայտում են կոչ, կանչ, խրախույս, հորդոր, նախատինք, արգելք: Դրանք են՝ ա՛յ, է՛յ, էհե՛յ, ծո՛, հո՛, հարա՛յ, հե՛յ, հո՛պ, տո՛, փը՛խկ, փը՛շտ և այլն:
Նմանաձայնական ձայնարկություններ,արտահայտում է բնության մեջ և կյանքում հանդիպող ձայները: Դրանք են՝ բը՜զզ, թը՜խկ, թը՜շշ, խը՜շշ, ծի՛վ-ծի՛վ, ծուղրուղու, հա՛ֆ-հա՛ֆ, միաու՜, չը՛խկ և այլն:
Առաջադրանքներ:
1. Յուրաքանչյուր շարքում ընդգծիր երեք ձայնարկություն:
է՛հ, որքա՜ն, ծո՛, ո՛չ, խը՜շշ, չէ՞ որ
Մի՞թե, օխա՜յ, հա՜յ, ե՞րբ, տը՜զզ, չէ՛
այնպե՜ս, պահո՜, այո, չու՛, չլինի՞ թե, բը՜ռռ:
2.Գրիր այն ձայնարկությունները, որոնցից կազմվել են հետևյալ բառերը:
Չրխկալ-չը՛րխկ, ծվծվալ-ծի՛վծվ, կռկռոց-կըռ՛կռ, վայել-վա՛յ, թշթշոց-թըշ՛թշոց, ծլնգոց-ծլը՛նգ, թրխկոց-թը՛րխկ, տզզոց-տը՛զ, թխկոց-թը՛խկ, բզզալ-բը՛զզ, շրխկան-շրը՛խկ :
3. Բառաշարքում առանձնացրու զգացական, կոչական և նմանաձայնական ձայնարկությունները:
Ղա՜-ղա՜, հե՜յ, ու՜հ, կը՜ռ, փը՜խկ, ջու՜-ջու՜, հարա՜յ, օ՜հ, վու՜յ, ու՜ֆ, ա՜խ, բը՜զզ, ըհը՜, ուռա՜, օ՜յ, հո՛պ, տո՛,խը՜շշ, հա՜յ, տը՜զզ, յա՜, ա՛յ:
զգացական
փը՛խկ, ո՛ւհ, օ՛հ, վո՛ւյ, ու՛ֆ, ա՛խ, ուռա՛, օ՛յ, ա՝յ
կոչական
հե՛յ, փը՛խկ, հարա՛յ, ըհը՛, հո՛պ, տո՛, խը՛շ, հա՛յ, յա՛
նմանաձայնական
ղա՛-ղա՛, ջու՛-ջու՛, բը՛զզ, տը՛զզ,
4. Դարձվածաբանական բառարանից վայ, ախ, հարայ ձայնարկություններով դուրս գրիր դարձվածքներ և նշիր նրանց արտահայտած նշանակությունները:
վայ քո գլխին, վայ նրան, վայ մեզ
ախ անել, ախ քաշել,
հարայ կանչել
Մալենա Սահակյան 